Strona Nandiego

Mewi Szaniec w Gdańsku

11.08.2013

Szaniec Mewi (niem. Möwenschanze) – dzieło fortyfikacyjne w Gdańsku, wzniesione w latach 1844-46 i 1874-76 przez Prusaków na miejscu wcześniejszego (niezachowanego) obiektu z epoki napoleońskiej. Leży na terenie portu gdańskiego u nasady Półwyspu Westerplatte, przy Zakręcie Pięciu Gwizdków, na północ od Twierdzy Wisłoujście. Szaniec Mewi powstał, by bronić ujścia Wisły, które w związku ze zmianami położenia brzegu Zatoki Gdańskiej odsunęło się od pełniącej dawniej tej rolę Twierdzy Wisłoujście. W l. 1811-13 Francuzi usypali bezpośrednio nad brzegiem morza okrągłą, ziemną redutę z baterią artyleryjską, połączoną z Twierdzą obwałowaną linią komunikacyjną. Dzieło to zostało poważnie zniszczone przez powódź na Wiśle w 1829 r. W latach 1844-46 Prusacy usypali nowe dzieło obronne w formie ziemnej pięciobocznej lunety otoczonej nawodnioną fosą, z murowaną reditą na planie krzyża. W latach 1874-76 Szaniec Mewi przebudowano na fort mieszczący baterię artylerii nadbrzeżnej, umieszczając na wale prawego czoła trzy stanowiska dla ciężkich armat gwintowanych kalibru 210 mm. Fort był otoczony wodną fosą z bramą i mostem zwodzonym od strony południowej. Do konstrukcji działobitni i schronów amunicyjnych zastosowano eksperymentalnie używany w tych czasach beton w miejsce dotychczas stosowanych stropów drewniano-ziemnych. W 1895 r. wskutek postępu sztuki fortyfikacyjnej fort uznano za przestarzały, działa zdemontowano i przeniesiono do fortu w Brzeźnie na terenie dzisiejszego parku.

W 1912 r. Szaniec został zdemilitaryzowany i porzucony przez wojsko. W następnych latach wały i fosę zniwelowano, a na wolnym miejscu wzniesiono budynki warsztatów portowych. W okresie międzywojennym Mewi Szaniec służył przez kilka lat Polskiemu Klubowi Morskiemu. Podczas walk na Westerplatte w dniach 1-7 września 1939 r. z rejonu Szańca Mewiego wychodziły niemieckie natarcia w kierunku polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Po kapitulacji, szaniec stał się pierwszym tymczasowym obozem jenieckim wziętych do niewoli żołnierzy polskich.

Po przekształceniach, jakie nastąpiły w najbliższej okolicy w 2. połowie XX wieku (budowa Portu Północnego, poszerzanie toru wodnego od strony Zakrętu Pięciu Gwizdków), relikty Szańca Mewiego znajdują się w pewnym oddaleniu od Zatoki Gdańskiej, natomiast niemal bezpośrednio nad Martwą Wisłą, przy Nabrzeżu Mew, na terenie bazy oznakowania nawigacyjnego Urzędu Morskiego w Gdyni. We w miarę dobrym stanie przetrwały: murowana z cegły redita krzyżowa, mur nasady z bramą, nad którą znajduje się kamienny zwornik z napisem "Erbaut 1846", a wyżej pozostałości metalowych liter tworzących napis "MOEWENSCHANZE", ceglana prochownia zachodnia, trzy betonowo-ceglane stanowiska armat kalibru 210 mm i schrony. Obiekty te są zagrożone w związku z planami rozwoju portu gdańskiego i dalszego poszerzania toru wodnego.

31 sierpnia 2009 r. podpisano na Mewim Szańcu Akt Erekcyjny Społecznego Muzeum Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, które tam ma być utworzone.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Szaniec_Mewi

Mewi Szaniec został wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego jednocześnie ze słodownią w Nowym Stawie na przełomie maja i czerwca 2016. [http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Mewi-Szaniec-wpisany-do-rejestru-zabytkow-n102230.html]

Galeria [ zdjecia/ruiny/mewi_szaniec ]

[1] Dsc_7315.jpg

Opis: Fragment Mewiego Szańca w Gdańsku, Widok z wieży Twierdzy Wisłoujście - 11.08.2013

[2] Dsc_7321.jpg

Opis: Fragment Mewiego Szańca w Gdańsku, Widok z wieży Twierdzy Wisłoujście - 11.08.2013